دیلمان یکی از شهرستانهای کوهستانی در شرق گیلان است - همه ایده های جدید

به گزارش همه ایده های جدید ، ایسنا/ براساس آخرین خبر و گزارش های واصله، دیلمان یکی از شهرستانهای کوهستانی در شرق گیلان است.

دیلمان قرنها محل زندگی جنگاورانی بوده که پیشه آنها دامداری بوده است. دیلمان خاستگاه سلسله آل بویه بود که توانستند با کاهش قدرت خلفای عباسی، هویت ایرانی را بازگردانند.

دشتهای وسیع، قله های پربرف و چشمه هایی که از دامنه کوه ها جاری می گردد، پتانسیل مناسبی برای گله داران دیلمان است که به آنها گالش می گویند.

ساکنان این منطقه به زبان گالشی صحبت می نمایند و تقویم مخصوص خود را دارند که بر مبنای کوچ گله داران تنظیم شده و به آن گاهشماری دیلمی می گویند. سال نوی دیلمی در نیمه امرداد شروع می گردد و با برافروختن آتش در کوهستان شروع شده و به آن جشن نوروزبل می گویند.

پیش از احداث راه رشت به سمت قزوین در دوره قاجار، تردد به سمت قزوین از راه قدیم رشت به سمت سیاهکل و دیلمان صورت میگرفت. این راه سنگ فرش موسوم به شاه عباسی با گذر از دیلمان و روستای آسیابر، به سمت عمارلو رفته و در نهایت به قزوین منتهی میشد. بنابراین در مسیر این راه شاهی، کاروانسرا، بازار و حمام ساخته شده بود.

روستای اسپیلی، بقعه شاه شهیدان، قله درفک و یخچال طبیعی آن، حمام میربلوک، بازار آسیابر، کافر قلعه و منظره ها طبیعی همانند بشکافته سنگ، یخچال ملومه و...از جمله زیبایی های سرزمینی است که بارها و بارها باید به آن سفر کرد.

طبیعت بکر دشتهای دیلمان رستنگاه انواع گیاهان دارویی است و بوته های وحشی کاکوتی، بابونه، پونه کوهی، گزنه، نخودی مریم، آویشن، گل محمدی و زرشک سیاه، به صورت خودرو در این دشتها می روید.

برای رفتن به دشتهای وسیع دیلمان، باید از شهر سیاهکل و جنگلهای آن عبور نموده و به سمت کوههای مرتفع جنوب گیلان بروید. نرسیده به شهر دیلمان، دشتهای وسیع اسپیلی قرار گرفته است که در خرداد پراز شقایق های وحشی می گردد. در روز بازار اسپیلی میتوان مواد خوراکی دامداران محلی را به عنوان سوغات تهیه کنید.

در بافت بازار شهر دیلمان حمام کوچکی است که قدمت آن به دوره ایلخانی می رسد و در دوره صفویه بازسازی شده است. این حمام تاریخی در دل خاک مدفون شده بود که طی چندین مرحله عملیات عمرانی از سوی میراث فرهنگی، بالاخره در نوروز 1397 برای بازدید گردشگران باز می گردد. در حال حاضر این حمام بعنوان موزه مردم شناسی دیلمان کاربری دارد. حمام میربلوک در اسفند سال 1379 و به شماره 3043 در لیست بناهای میراثی کشور ثبت می گردد.

براساس مقاله دیلمان یکی از شهرستانهای کوهستانی در شرق گیلان است، باید بدانید که این حمام به این دلیل به حمام میر بلوک معروف شده که در حدود 200 سال قبل به وسیله میرزا علی میر بلوک از زیر لایه های خاک بیرون آمده و دوباره بازسازی می گردد. این حمام یک بار دیگر هم به وسیله صدرالله خیرخواه تقوی از اعقاب میربلوک بازسازی شده است. حمام تا دهه 50 نیز دایر بوده و اهالی با پرداخت نان و گندم به عنوان هزینه از این حمام عمومی استفاده میکردند.

معماری این حمام متناسب با حمام های کوهستانی است. مثلا بجای شیشه های نورگیر موسوم به جام در بالای گنبدهای حمام، از سنگ مرمر شفاف استفاده شده است. حمام دو حوضچه آب گرم و آب سرد داشته که آب آن با تنبوشه های (لوله) سفالی از چشمه آب ییلاق لاریخانی تا حمام کشیده شده بود. بخشی از لوله های سفالی هنوز از بدنه دیوار پیداست.

صحن حمام هشت ضلعی است و در اضلاع آن بعضی از اقلام زندگی مردم گذشته و از جمله سنگ قبرهای قدیمی گورستانهای دیلمان به نمایش گذاشته شده است.

جیربازار دهستان آسیابر با قدمتی بیش از 300سال، در دیلمان به عنوان نخستین بازار سنتی روستایی در شمال کشور، 2 سال پیش با کوشش اهالی و پیگیری اداره کل میراث فرهنگی گیلان ثبت ملی شد.

این بازار با داشتن 100 حجره، بر سر راه کاروان های عبوری از جاده شاه عباسی ساخته شده بود. در زلزله تابستان 69 بافت بازار آسیب می بیند و از آن پس متروک می گردد.

معماری حجره های این بازار، متناسب با اکوسیستم منطقه کوهستانی است؛ لته های تراش خورده بر بام، دیوارهای کاه گلی و چوب هایی که به صورت مورب دیوارها را پایدار نگه میداشت، ستون ها و درب و پنجره های چوبی و...همگی معماری متفاوتی را به این بازار تاریخی داده است.

در روستای ملومه دیلمان صخره های سنگی زیادی است که در اثر باد و باران طی قرنها دچار فرسایش شده و اشکال عجیب و غریبی یافته اند. اما مردم محلی برای چگونگی شکل گرفتن آنها افسانه های عجیب تری روایت می نمایند.

بشکافته سنگ، عروس تله، داماد تله، علی عموتله و مگس تله از جمله این سنگهای بزرگ الجثه هستند. معروف ترین آنها بشکافته سنگ است. کوه بزرگ سنگی که به گونه ای از وسط دو نیم شده که انگار کوه را صاف برش داده اند و شکاف بزرگ میان آن، سردابه وسیعی است که دامداران در تابستانهای گرم گله های خود به میان این شکاف می برند. سرمای میان بشکافته سنگ به حدی است که گوسفند ذبح شده تا چندین روز سالم می ماند. اهالی ملومه، افسانه ای درباره بشکافته سنگ دارند و می گویند حضرت علی (ع) با شمشیرش این کوه را شکافته است.

عروس تله سنگ بزرگی است که انگار عروسی تورش را بر دشت پهن نموده است. این صخره سنگی با مجموعه صخره های دیگر به دره عمیقی منتهی می گردد که غاری پر از یخ در آن قرار گرفته است. پایین دره روستای ملومه است و در صورت لغزیدن صخره ها، ملومه از بین می رود.

درباره وجه تسمیه عروس تله اهالی می گوید: در قدیم نوعروس و دامادی برای دیدارهای عاشقانه پای این کوه می آمدند و در اثر نفرین مادر شوهر تبدیل به سنگ شدند. درباره صخره موسوم به علی عمو تله هم می گوید: پیرمردی با پسر و عروسش زندگی میکرد. عروس از حضور پدر شوهر در زندگی ناراضی است و شوهر را راضی می نماید که پدر پیر را از خانه بیرون برده و سر به نیست کند. در نهایت پسر پدر خود را در زنبیلی قرار داده و بالای صخره عموعلی تله می برد و او را از آنجا پرت می نماید و پدر پیر می میرد.

در لای صخره موسوم به مگس تله هم کلونی های زنبور عسل قرار گرفته است. اهالی منطقه به زنبور عسل مگس می گویند.

روستاهای عین شیخ و ملومه خاستگاه موسیقی گالشی است و شخصیتهای بزرگی را در خود پرورانده است. سازهای گل فیشته و سرنای گالشی از سازهای بومی این منطقه است.

آقای امیدی معروف به عمو عطار در روستای ملومه چایخانه ای دارد و با انواع دمنوش های گیاهی از مسافران و طبیعت گرد پذیرایی می نماید. مزرعه گندم او که به گفته خودش ملک آبا و اجدادی است، درست در جوار بشکافته سنگ قرار گرفته است.