دلیل سیل های ایران در تابستان چیست؟
به گزارش همه ایده های جدید ، دلیل سیل های ایران چیست؟ آیا شما هم از این سیل های تابستانی شکه شدید؟ آیا نگران هستید که نکند دوباره این سیل های سنگین تکرار شوند؟ می خواهید بدانید دلیل این سیل های تابستانی چیست و چطور می گردد آن ها را مهار کرد؟
علت سیل های ایران در تابستان چیست؟
از اوایل مرداد ماه امسال، شاهد بارش باران در بیشتر نقاط کشور بودیم. هرچند باران یک نعمت است اما این بارش های شدید به یک سیل ناگهانی تبدیل شدند که هیچ کس انتظارش را نداشت و باعث ایجاد خسارت به شهفرایندان و گرفتن جان چند تن از هم وطنان ما شده است. اما واقعا علت سیل های ایران چیست؟ همه ایده های جدید طبق آنالیز های تخصصی که انجام داده، قرار است به مسئله این سیل ترسناک بپردازد.
علت سیل های ناگهانی چیست؟
سیل ناگهانی معمولا در هنگام بارندگی شدید جاری می گردد، هنگامی که حجم آب به حدی باشد که امکان تخلیه شدنش از طریق فاضلاب و جوی ها نباشد. این سیل ها، همان طور که از نامشان معین است خیلی سریع و بدون هیچ هشداری روی می دهند. با جاری شدن سیل ناگهانی، جاده ها غیر قابل تردد می شوند و گاهی شدت سیل آن قدر زیاد است که مردم مجبور می شوند خودروهایشان را رها نمایند و جان خود را نجات دهند. البته قدیمی بودن ساختار و سیستم فاضلاب شهرهای ایران، می تواند یکی از علت سیل های ایران به حساب بیاید.
سامانه بارشی مونسون یا بارش های موسمی چیست؟
این بارش های تابستان همان سامانه بارشی مونسون و علت سیل های ایران است که در فارسی به آن بارش های موسمی می گوییم. در فصل تابستان معمولا ایران گرم و خشک است، اما در فصل گرم سال هم وقتی شرایط مساعد باشد، از طرف جنوب شرقی یعنی از اقیانوس هند رطوبت به ایران می رسد و باران شدیدی رخ می دهد. رطوبتی که از اقیانوس هند می آید بسیار زیاد است و گرمای هوا سبب می گردد بارشی در تابستان رخ دهد، که این بارش ها، بارش هایی شدید و سنگین خواهد بود.
در الگوهای بارش تابستانه، زبانه کم فشار موسمی رطوبت را از اقیانوس هند و خلیج بنگال به جنوب شرق کشور حمل می نماید و با تقویت این رطوبت از طریق دریای عمان و خلیج فارس در اثر گرمایش زمینی، کم فشار حرارتی تشکیل شده و از سویی دیگر با تضعیف و عقب نشینی پرفشار حاره ای در محل، باعث صعود رطوبت ناگهانی در ساعات بعدازظهر برای بخش های جنوب شرقی و غربی کشور می گردد.
بارش موسمی به چه معناست؟
کلمه موسم دارای ریشه عربی و به معنی فصل است. به بادهایی که در فصول متضاد سال با جهات مخالف می وزند، موسمی گفته می گردد. باران های موسمی باران های سخت و شدیدی هستند که با شروع تابستان در هند و دیگر کشورهای گرم شروع می شوند و اغلب همراه با طوفان در این منطقه ها می بارند. این بارندگی ها تا پاییز ادامه پیدا می نمایند و پس از آن هوا خشک می گردد؛ این خشکی تا شروع باران های موسمی بعدی ادامه پیدا می نماید و علت وجود این نوع آب وهوا، وزش بادهایی است که باد موسمی نام دارد.
نیروی اصلی پدیده مانسون
پدیده مانسون هم مانند تمامی سیستم های اقیانوس شناسی و هواشناسی، نیروی اصلی خود را از خورشید می گیرد. کم و بیش حدود 30 درصد از انرژی خورشیدی که به سطوح بالای جوی می رسد، از طریق سطوح فوقانی ابرها و سطح زمین به فضا بازتاب می گردد و اندازه بسیار کمی از آن نیز از طریق جو جذب می گردد. تضاد و تقابل فصل ها در دو نیمکره شمالی و جنوبی، موجب حرکت آرام هوا از نیمکره زمستانی به سوی نیمکره تابستانی، می گردد.
دمای ویژه آب دو برابر دمای ویژه خاک است؛ یعنی با اندازه مساوی انرژی دریافتی، خاک دو برابر آب گرم می گردد، بعلاوه گنجایش مؤثر دما، (توانایی یک ماده برای نگه داشتن گرما) برای اقیانوس ها بسیار بیشتر از قاره ها است. در فصل زمستان، خشکی بیش از انرژی که از خورشید دریافت می نماید، انرژی به هوا گسیل می نماید. گرمایی که در تابستان پیش در ژرفای خاک ذخیره شده بود، اینک به سطح زمین می آید و از آنجایی که در اقیانوس، گرمای بیشتری ذخیره می گردد، در زمستان سطح آن کمتر سرد می گردد.
سامانه مانسون در ایران
همان طور که گفتیم، پدیده مانسون یکی از اصلی ترین علت سیل های ایران در تابستان است. این سامانه به ویژه در تیرماه و مردادماه روی می دهد. اثرات این سامانه می تواند به صورت افزایش یا کاهش بارش، تغییرات رطوبتی، تغییرات دمایی، تغییرات در مقدار دریافت تابش خورشیدی و بعلاوه بازتاب انرژی از سطح زمین بروز پیدا کند.
بارش این سامانه نقش زیادی در توسعه فعالیت های کشاورزی دارد و به نوعی می تواند ذخایر زیرزمینی ایران را تامین کند. اثرات این بارش های چند روزه به جز سیل وحشتناکش، افزایش قابل توجه بارش ها در این خشک سالی بوده است.
چرا سیل در بیشتر شهرها اتفاق می افتد؟
در منطقه ها شهری، سطح زمین سفت وسخت و با قابلیت نفوذپذیری کم و یا اصلا غیرقابل نفوذ است (مثل خیابان ها، حیاط منزل، پارکینگ ها و…) هنگامی که آب باران به این سطوح سخت برخورد می نماید، نمی تواند به درون آن نفوذ پیدا کند؛ بنابراین روی سطح جاری می گردد. هرچه شدت بارش ها بیشتر باشد، آبی که روی سطوح غیرقابل نفوذ به جریان می افتد بیشتر خواهد بود. برعکس آنچه در منطقه ها روستایی اتفاق می افتد.
جاری شدن سیل در تابستان سابقه دارد؟
آخرین سیل تابستانی هولناکی که ایران با آن روبرو شد، در مرداد سال 66 بود که خسارت های زیادی به جا گذاشت. به گفته کارشناسان معمولا در تابستان ها در بالای ایران سامانه پرفشاری وجود دارد که نمی گذارد هوا صعود کند ولی الان آن سامانه پرفشار عقب نشینی نموده و به طرف عربستان رفته درنتیجه هوای گرم و مرطوب موسمی وارد ایران شده و تا تهران هم نفوذ نموده و موجب وقوع سیل شده است.
به گفته کارشناسان وقوع این باران های تند و موسمی طبیعی است اما مسئله این است که یکی دیگر از علت های سیل در ایران، خشکسالی، کاهش پوشش گیاهی و از همه مهم تر کمبود زیرساخت های مناسب مدیریت روان آب ها در کشورمان باعث می گردد که این باران ها شکل سیلاب به خود بگیرند و در سطح شهر جاری شوند.
در زمستان باران آرام آرام می بارد و به همین علت آمادگی بیشتری وجود دارد اما در بهار و تابستان باران به یکباره می بارد و ممکن است در بعضی منطقه ها وقوع یک رگبار منجر به بروز سیل گردد.
دلایل جاری شدن سیل در ایران چیست؟
به طور کلی به چند مورد از علت سیل های ایران اشاره می کنیم.
- خشکسالی چندین ساله در ایران
- خشک بودن خاک بیشتر نقاط کشور
- کمبود و یا نبود پوشش گیاهی مناسب
- کمبود زیرساخت های مناسب در شهر
پدیده مانسون و جاری شدن سیل، پدیده ای مکرر خواهد بود؟
علت سیل های ایران و دیگر نقاط جهان، از عوامل متعددی تاثیر می پذیرد اما تغییرات اقلیمی، احتمال بارندگی های شدید را بیشتر می نماید. مهم ترین نکته ای که باید بدانیم این است که آب وهوای گرم رطوبت بیشتری را در خود نگه می دارد و سبب می گردد که طوفان ها شدیدتر شوند.
به گفته پروفسور هِیلی فاولر، از پروژه تحقیقاتی انعطاف پذیری اقلیمی در بریتانیا، جاری شدن سیل ناگهانی در گذشته به نسبت غیرمعمول بود. طبق گفته او، گرم شدن زمین به این مفهوم است که این بارش های سنگین و کوتاه مدت ناشی از طوفان های تندری که منجر به جاری شدن سیل ناگهانی می گردد، بیشتر و بیشتر روی می دهد. بعلاوه تحقیقات نشان می دهد که در صورت ادامه یافتن فرایند تغییرات اقلیمی، این سیل های ناگهانی تا سال 2080 میلادی، پنج برابر افزایش خواهند یافت.
چطور می توانیم از وقوع سیل پیشگیری کنیم؟
هرچند با پیشرفت علم، می توان شرایط آب وهوا و وقوع سیل را پیش بینی کرد و به موقع به مردم هشدار داد؛ اما اگر شهر از زیرساخت های مناسبی برخوردار نباشد، هشدار وقوع سیل دردی را دوا نمی نماید. با اعمال تغییراتی در شهر ها و شهرستان ها می توان از شهر و مردم در برابر مخرب ترین تاثیرات سیل مقاومت کرد.
به گفته دکتر لیندا اسپِیت، کارشناس در حوزه سیل از دانشگاه رِدینگ انگلستان، از جمله اقدامات مفید در منطقه ها شهری نفوذ پذیر کردن سطح زمین و ایجاد بام های سبز است که می تواند به جذب آب و جاری نشدن آن به صورت سیل یاری کند.
راه های مقابله با سیل
- معرفی سیستم های هشداردهنده سیل
- تغییر ساختار منازل و محل کار
- ساخت سازه ها با ارتفاع بالاتر از سطح سیل
- مقابله با تغییرات اقلیمی
- افزایش هزینه های مقابله در برابر سیل
- حفاظت از تالاب ها و معرفی گیاهان و درختان در مهار سیل
- منطقه ها ذخیره سازی آب
- بهبود شرایط خاک
- ایجاد موانع در راستا سیلاب ها
- نفوذپذیر کردن سطح زمین
آگاهی بخشی به مردم در روبرو با حوادث طبیعی
متاسفانه عدم آگاهی و عدم رعایت نکات از سوی مردم، خود یکی از دلایل خسارت های وارده هنگام وقوع حوادث طبیعی است. ایستادن در نزدیکی سیلاب ها، جوی ها و رودخانه ها و فیلم گرفتن از جمله خطراتی است که مردم از روی ناآگاهی، جان خود را به خطر می اندازند. بارش های تابستانه خبر نمی دهد، هوا امروز آفتابی است، به یکباره ابری در آسمان پیدا می گردد و رگباری رخ می دهد و منجر به وقوع سیل می گردد. همین آگاهی رسانی و آموزش دادن به مردم یکی از راه های کاهش خسارت جانی است.
متاسفانه بی توجهی بعضی افراد به هشدارهای صادر شده از سوی نهادهای مسئول باعث شد تا علی رغم تمهیداتی که اندیشیده شده است در بعضی نقاط شاهد بروز مشکلاتی از جمله موارد فوت ناشی از گرفتار شدن در میان سیلاب باشیم.
نتیجه گیری
خبر سیل و خسارات تماشا مردم و شهرها، هرچقدر روحمان را خراش دهد، اما با رعایت نکاتی از سوی خودمان و اعمال تغییراتی در سطح شهرها می توانیم تا حد امکان در برابر آن مقاومت کنیم. همه ایده های جدید در راستای آگاهی رسانی به شما عزیزان، علت سیل های ایران را همراه با نکاتی که علت جاری شدن سیل در سطح شهر هستند را با شما به اشتراک گذاشت. همواره به خاطر داشته باشید، جایی که یک بار از آن آب آمده احتمال این که باز هم از آنجا آب بیاید خیلی زیاد است، بنابراین جایی که مسیل است احتمال جاری شدن سیل بسیار زیاد است مخصوصا در بهار و تابستان.
1. چرا پوشش گیاهی می تواند مانع از جریان سیل گردد؟
پوشش گیاهی مناسب، بارانی که می بارد را نگه می دارد و باعث می گردد اندازه زیادی از این باران در خاک نفوذ کند. به همین علت است که در جنگل ها خیلی کم سیل رخ می دهد چون پوشش گیاهی جلوی جاری شدن آب را می گیرد.
2. ممکن است این بارش های سنگین باز هم تکرار شوند؟
آب وهوای گرم رطوبت بیشتری را در خود نگه می دارد و تغییرات اقلیمی، احتمال بارندگی های شدید را بیشتر می نماید.
3. ارتفاع آب سیل به چه مقداری برسد می تواند اشیا بزرگ و سنگین را با خود ببرد؟
تنها 30 سانتی متر ارتفاع آب کافی است که یک ماشین را حرکت دهد.
منبع: الی گشت