کشف دو سکه خاتون ایرانی در پشت سد چم شیر - همه ایده های جدید

به گزارش همه ایده های جدید ، دو سکه مسی آبش خاتون، از جمله شاخص ترین آثار تاریخی شناسایی شده از سوی باستان شناسانی است که 40 روز حوضه آبگیر سد چم شیر را کاوش نموده اند.

به گزارش ایسنا، این سکه ها از محوطه 075 سد چم شیر به دست آمده اند، جایی در پای کوه چم چرو که با آبگیری سد چم شیر زیر آب خواهد رفت. سکه ها به مسؤولان میراث فرهنگی استان کهگیلویه و بویراحمد تحویل داده شده اند.

محوطه 075 به سرپرستی علی سجادی کاوش شده که علی هژبری ـ باستان شناس ـ درباره آن شرح داد: این محوطه در آنالیز سال 98 که به وسیله حسن عطایی انجام شد و قدمت آن به دوره میانه اسلامی تاریخ گذاری شده است که به نظرم این آنالیز تقریبا درست است. در کاوش های علی سجادی نیز دو دوره معماری تاریخی در آن معین شد که یکی از این دوره ها، سلجوقی است و به نظر می رسد بنا در این دوره در زلزله سال های 448 و 478 هجری قمری به همراه بیشتر بنا های این منطقه تخریب شده است. پس از آن، یک استقرار موقت روی آثار به جای مانده شکل گرفته که آثاری از دوره اتابکان لر و دوره آبش خاتون از آن به دست آمده است.

این باستان شناس درباره کشف دو سکه مسی آبش خاتون در همین سازه، گفت: این دو سکه در دوره آبش خاتون از آخرین اتابکان لر ضرب شده که از استقرار دوم در دوره ایلخانی کشف شده است، درحالی که استقرار اصلی دوره سلجوقی است، اما در زلزله تخریب شده است.

در منابع تاریخی آمده است: آبش خاتون دختر اتابک سعدبن ابوبکر بن سعد بن زنگی و ترکان خاتون٬ ملکه ایران در قرن هفتم قمری، تنها فرمانروای زن استان فارس بود که از سوی ایلخان مغول، اتابک فارس معرفی شده بود.

هژبری درباره کاربری این بنا که به نظر بعضی باستان شناسان آتشکده بوده، بیان نمود: هنوز معین نیست کاربری بنا دقیقا چیست، ولی از جمله بنا های متفاوت در مقایسه با دیگر سازه های یافته شده در چم شیر است؛ در این سازه از ملات و روکش گچ استفاده شده است. در دوره سلجوقی، هسته اصلی بنا یک ایوان با اتاق پشتی و اصلی است که در اتاق اصلی دو ستون در گوشه های بنا واقع شده است و در هر طرف دو اتاق جانبی ایجاد شده است.

او افزود: در همین بنا پس از دوره ایلخانی، استقرار های موقتی شکل گرفته که آثاری همانند اجاق و تنور در کف آن پیدا شده است، برای تاریخ گذاری قطعی نیز یکسری مواد، همانند زغال و سفال جمع آوری شده است که اگر پژوهشکده باستان شناسی همکاری کند می توان تاریخ گذاری دقیق بنا را معین کرد.

این باستان شناس با اشاره به اختلاف نظر هایی که درباره کاربری این بنا وجود دارد، گفت: آقای سجادی از این سازه به عنوان مطبخ نام برده است. درباره کاربری آتشکده که بعضی مطرح نموده اند نیز باید گفت نقشه آتشکده کاملا فرق دارد. نقشه این بنا خلاف آنچه است که ما از آتشکده ها می شناسیم. البته شناخت ما عموما از آتشکده های دوره ساسانی است و این بنا به دوره سلجوقی تعلق دارد. در این دوره تاریخی زرتشتیان در تنگنا قرار داشتند و آتشکده ها درونگرا بودند، درحالی که معماری این سازه برون گرا است؛ بنابراین نمی توان خیلی دقیق درباره کاربری آتشکده در این بنا نظر داد، ولی مطالعات بعدی یاری می نماید.

هژبری بعلاوه بیان نمود: این بنا با توجه به نوع مصالح ساختمانی به کار رفته در آن از جمله گچ، اهمیت بیشتری داشته و به علت نوع معماری، به نسبت دیگر بنا های موجود در چم شیر بیشتر سالم مانده است که البته پس از آبگیری سد چم شیر این سازه هم زیر آب خواهد رفت.

عکس ها از سمیه حسنلو، خبرنگار ایسنا