شیمی درمانی با رادیوتراپی چه تفاوتی دارد؟ - همه ایده های جدید

به گزارش همه ایده های جدید ، وقتی کسی متوجه می گردد خودش یا یکی از عزیزانش مبتلا به سرطان شده، طبیعی است که افکار زیادی به ذهن او هجوم بیاورند: بیماری تا چه اندازه پیشرفت نموده است؟ روی سلامتی اش تا چه اندازه اثر خواهد گذاشت؟ و درمان چگونه خواهد بود؟

برترین ها: وقتی کسی متوجه می گردد خودش یا یکی از عزیزانش مبتلا به سرطان شده، طبیعی است که افکار زیادی به ذهن او هجوم بیاورند: بیماری تا چه اندازه پیشرفت نموده است؟ روی سلامتی اش تا چه اندازه اثر خواهد گذاشت؟ و درمان چگونه خواهد بود؟

برای کسی که دچار سرطان شده ممکن است شیمی درمانی یا رادیوتراپی تجویز گردد و یا ممکن است پزشک تصمیم بگیرید از هر دو شیوه استفاده کند؛ بنابراین تفاوت شیمی درمانی و رادیوتراپی دقیقا چیست؟

شیمی درمانی چیست؟

شیمی درمانی، فرایندی درمانی است که در آن از دارو ها برای درمان سرطان استفاده می گردد. شیمی درمانی یک درمان سیستمیک است که با دربرگرفتن تمام بدن، از شیوع بیماری جلوگیری می نماید. دارو یا دارو های مورد استفاده در شیمی درمانی بسته به نوع و سطح بیماری و در ضمن سن و وضعیت سلامتی بیمار می تواند متنوع باشد. هدف از شیمی درمانی، توقف انتشار بیماری در سایر قسمت های بدن است.

شیمی درمانی توسط انکولوژیست انجام می گردد که می تواند به صورت سرپایی در بیمارستان، مطب پزشک، کلینیک و یا حتی در خانه، به هر یک از روش های زیر صورت بگیرد:

• تزریق به عضله، ورید یا سرخرگ
• خوراکی
• تزریق به بدن (مثلا شکم)
• تزریق زیرجلدی

عوارض شیمی درمانی

عوارض جانبی شیمی درمانی بسته به نوع و مقدار دارو های به کار رفته و شیوه واکنش بدن نسبت به این داروها، متفاوت است. دارو های شیمی درمانی در تمام بدن پخش می شوند و به همین علت می توانند بر سلول های سالم نیز اثر گذاشته و عوارض جانبی گوناگونی به جا بگذارند.

درست است که هدف شیمی درمانی، نابود کردن سلول های سرطانی است که به سرعت در حال رشد هستند، اما این شیوه گاهی می تواند بر سایر قسمت های بدن که سلول های سالمی دارند، اثر بگذارد، مثلا بر:

• سلول های خون ساز در مغز استخوان (به صورت کم خونی، افزایش احتمال عفونت، کوفتگی و کبودی)
• فولیکول های مو (به صورت ریزش موی موقتی)
• سلول های دهان، سیستم گوارش و تناسلی (به صورت تهوع، از دست دادن اشتها، یبوست و اسهال)

برخی از دارو های شیمی درمانی می توانند به سلول های قلب، کلیه ها، مثانه، ریه ها و سیستم عصبی آسیب بزنند. پزشک، شرایط بیمار را کاملا کنترل نموده و ممکن است دارو هایی برای محافظت از سلول های سالم بدن تجویز کند. دارو هایی وجود دارند که به تخفیف عوارض جانبی ناشی از شیمی درمانی یاری می نمایند.

رادیوتراپی چیست؟

رادیوتراپی یا پرتودرمانی یکی از شیوه های درمان سرطان است که در آن از ذرات پُرانرژی یا دوز بالایی از پرتو ها برای نابود کردن سلول های سرطانی استفاده می گردد، بدین ترتیب که به DNA سلول های سرطانی آسیب می زند. رادیوتراپی با استفاده از تجهیزات خاصی انجام می گردد که مقدار بسیار زیادی از پرتو ها را به سمت سلول های سرطانی یا تومور ارسال می نمایند. رادیوتراپی نیز می تواند بر سلول های سالم اثر بگذارد، ولی با این تفاوت که سلول های سالم می توانند خودشان را ترمیم نمایند، اما سلول های سرطانی چنین توانایی ندارند.

پروسه رادیوتراپی بدون درد بوده و عوارض جانبی آن معمولا تنها به نواحی اطراف تومور محدود می شوند که ممکن است مورد تابش قرار بگیرند. پرتو ها تمام سلول ها را در راستا خود نابود می نمایند.

گاهی رادیوتراپی برای درمان سرطان به کار می رود یا اینکه ممکن است برای یاری به احساس بهتر باشد، مثلا برای به حداقل رساندن درد استخوانی. رادیوتراپی می تواند به عنوان یک شیوه درمانی به تنهایی انتخاب گردد، اما اغلب همراه با شیمی درمانی به عنوان یک برنامه درمانی مفصل برای سرطان، به کار گرفته می گردد. رادیوتراپی با شیمی درمانی متفاوت است و فقط تومور را هدف می گیرد، بنابراین فقط ناحیه ای که دچار سرطان است مورد تابش قرار می گیرد.

انواع رادیوتراپی

رادیوتراپی می تواند به دو روش انجام گردد:

رادیوتراپی خارجی

رادیوتراپی خارجی توسط دستگاهی که هدف پرتودهی آن توده سرطانی می باشد انجام می گردد و شباهت زیادی به دریافت اشعه X دارد. بیشتر افراد، پنج روز در هفته و به مدت یک تا ده هفته تحت درمان قرار می گیرند که بستگی به نوع سرطان و محل تومور، وضعیت عمومی سلامت و سایر فاکتور ها دارد. هر جلسه پرتودرمانی خارجی فقط چند دقیقه وقت می برد و معمولا آخر هفته ها انجام نمی گردد.

در این درمان از بیمار خواسته می گردد صاف روی میز مورد نظر و دقیقا زیر دستگاه رادیوتراپی دراز بکشد. سایر قسمت هاب بدن معمولا با محافظ های مخصوصی پوشانده می شوند تا پرتو ها وارد این نواحی نشوند.

درمان های رادیوتراپی خارجی شامل موارد زیر می شوند:

• رادیوتراپی سه بعدی کانفورمال: بعد از اینکه نقشه تومور توسط تصویربرداری سه بعدی معین شد، پرتو ها برای درمان تومور سرطانی، تابانده می شوند.
• رادیوتراپی با شدت متغیر (IMRT): این شیوه از رادیوتراپی به انکولوژیست این توانایی را می دهد که با دقت بیشتری، شکل تومور، موقعیت آن و بافت های سالم اطراف تومور را شناسایی و معین نموده و در نتیجه، مقدار مناسبی از پرتو ها را دقیق تر به تومور تابش بدهد و در ضمن بافت های سالم اطراف تومور را حفظ کند.

رادیوتراپی داخلی

رادیوتراپی داخلی که به آن براکی تراپی نیز می گویند، روشی درمانی است که با استفاده از قرار دادن یک ایمپلنت رادیواکتیو مستقیما درون تومور یا در نزدیکی آن انجام می گردد. به واسطه این ایمپلنت، مقادیر بالایی اشعه، مسقیما به تومور تابش داده می گردد. ایمپلنت های رادیوتراپی داخلی ممکن است شبیه یک سیم، گلوله، بالون و یا دانه باشند.

اگر ایمپلنت داخل بدن تان باقی بماند، دستورالعمل های خاصی به شما داده می گردد از قبیل عدم تماس با بچه ها و زنان باردار. بعد از چند هفته یا چند ماه، ایمپلنت، تابش را متوقف می نماید و شما می توانید به زندگی عادی خود برگردید. مدت زمانی که ایمپلنت در بدن باقی می ماند به نوع براکی تراپی بستگی دارد؛ برخی از ایمپلنت ها دائمی هستند، اما برخی دیگر در عرض چند ساعت یا چند روز از بدن خارج می شوند.

براکی تراپی معمولا برای درمان سرطان های سینه، تخمدان، لگن، رحم، سر و گردن، ریه، پروستات و اطراف مقعد استفاده می گردد.

عوارض جانبی رادیوتراپی

عوارض جانبی مرتبط با رادیوتراپی بستگی به موقعیت تومور دارند، زیرا این عوارض به طور کلی به ناحیه ای از بدن که در معرض تابش قرار می گیرد محدود می شوند. رژیم غذایی سالم طی مدت رادیوتراپی اهمیت خاصی دارد، زیرا یک رژیم مغذی و سالم می تواند به ریکاوری از رادیوتراپی یاری کند. برخی از عوارض جانبی رادیوتراپی شامل موارد زیر می گردد:

• خشکی و کشیدگی پوست در ناحیه تابش
• ایجاد زخم های پوستی
• سفتی ناشی از آسیب عضله، تاندون ها و رباط ها
• تورم سیستم لنفاوی به دلیل آسیب بافت
• احتمال ایجاد سرطان ثانویه
• خستگی و بی حالی

کدام شیوه درمانی سرطان برای من مناسب است؟

برنامه درمانی شما ممکن است شیمی درمانی، رادیوتراپی، جراحی و یا ترکیبی از همه این ها باشد (مخصوصا اگر سلول های سرطانی پخش شده و بیش از یک ارگان را درگیر نموده باشند). چیزی که اهمیت دارد این است که مراحل درمان تان را بدانید و بتوانید از پزشک، سوال هایی که در ذهن دارید بپرسید. از سویی دیگر، اگر داروی شیمی درمانی برای نوعی خاص از سرطان، موجود و در دسترس نباشد از رادیوتراپی استفاده می گردد.

اگر می خواهید در خصوص نوع درمان های موجود برای سرطان جستجو کنید، حتما از منبعی معتبر بهره ببرید. انکولوژیست شما و تیم پزشکی که از شما مراقبت می نمایند، با یاری خود شما می توانند بهترین برنامه درمانی را برای تان معین نمایند.